Joga

„Praktyka jogi przywraca pierwotne poczucie miary i proporcji. Sprowadzeni do własnego ciała, naszego pierwotnego instrumentu, uczymy się na nim grać, próbując wydobyć maksymalny rezonans i harmonię. Z niesłabnącą cierpliwością, codziennie oczyszczamy i odżywiamy każdą komórkę ciała, przystępując do ataku, aby odblokować i wyzwolić możliwości, które skazaliśmy już na frustrację i śmierć”.

B.K.S. Iyengar „Światło jogi”

Joga to pradawny system ćwiczeń rekreacji ruchowej – bezpieczny i odpowiedni dla osób w każdym wieku, bez względu na ich aktualne fizyczne możliwości. Taka aktywność fizyczna pozytywnie wpływa na stan psychiczny i fizyczny. Regularna praktyka jogi zapewnia holistyczny rozwój, gdyż wymaga zaangażowania nie tylko ciała, ale i umysłu. Dzięki uważnej pracy z ciałem zwiększamy swoją świadomość o nim, uczymy się koncentracji, wyciszenia i akceptacji.

Joga jest ponadczasową, praktyczną nauką, rozwijającą się przez tysiąclecia i zajmującą się fizycznym, moralnym, psychicznym oraz duchowym zdrowiem człowieka jako całości. Praktykę jogi, jako pierwszy, ujął w system Patanjali w klasycznym traktacie Yoga-sutra (Aforyzmy o jodze), pochodzącym z ok. 200 r p.n.e.

Znaczenie słowa joga

W znaczeniu terminu filozoficznego, etymologicznie słowo joga oznacza:

ujarzmianie i ujarzmienie,
łączenie [się] i połączenie [się]

Dla współczesnego człowieka europejskiej cywilizacji, „ujarzmienie” jest rozumiane jako takie opanowanie naszych zmysłów, abyśmy to my nimi kierowali, a nie one nami. Natomiast „połączenie” jest rozumiane jako budowanie w sobie harmonii ciała i umysłu (także ducha).

W rozumieniu współczesnych ludzi, efektem praktyki jogi powinno być opanowanie emocji, umysłu i ciała, a także zbudowanie w sobie harmonii.

Od wieków joga była rozumiana także jako:

- osiągnięcie stopnia doskonałości duchowej w postaci wyższego stanu świadomości, najwyższej formy świadomości lub jeszcze wyższego stanu ponadświadomościowego;

- połączenie się duszy indywidualnej z Bogiem osobowym lub ponadosobowym absolutem;

- wszelka praktyka duchowa, wszelka forma doskonalenia wewnętrznego, zmierzająca do urzeczywistnienia ideałów doskonałości, będących celem rozmaitych indyjskich systemów filozoficznych i religijnych.

Joga to nie tylko asany

Obok ćwiczeń fizycznych (hatha joga), joga obejmuje ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia koncentracji umysłu, jak również określa pewną postawę moralno-etyczną praktykującego. Przez lata joga przeszła wiele przeobrażeń i zmieniało się jej postrzeganie.

Naukowcy i nauczyciele w obecnie istniejących ośrodkach zajmujących się jogą uważają, że objaśnienie czym jest klasyczna joga indyjska można znaleźć właśnie w Jogasutrach, w których zostały zawarte doświadczenia wielu pokoleń osób praktykujących ten system ćwiczeń psychofizycznych. W Jogasutrach opisany został ośmiostopniowy trening psychosomatyczny, który poprawia jakość życia, a jego elementy mogą być wykorzystane jako ćwiczenia zmniejszające stresy emocjonalne i problemowe. Więcej o ośmiostopniowej ścieżce jogi przeczytasz tutaj.

Joga fizyczna - czyli jaka?

Ćwiczenia hatha jogi polegają na powolnym lub szybkim i płynnym wejściu w daną pozycję, trwaniu w niej od kilkunastu sekund do nawet kilku minut oraz wyjściu z niej. Jest wiele odmian jogi fizycznej, w tym także bardziej dynamiczne sekwencje poszczególnych pozycji połączone z oddechem. Regularny trening hatha jogi niesie ze sobą wiele korzyści zdrowotnych.

Wyniki różnych badań naukowych wskazują, że regularna praktyka jogi:

jest doskonałą formą pierwotnej lub wtórnej profilaktyki chorób cywilizacyjnych,
sprzyja kształtowaniu wydolności krążeniowo-oddechowej,
reguluje ciśnienie krwi, obniża tętno spoczynkowe oraz poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów,
wprowadza korzystne zmiany u osób cierpiących na astmę, cukrzycę i choroby tarczycy,
zmniejsza ryzyko chorób metabolicznych (w tym zmniejszenie ryzyka otyłości, obniżenie poziomu glukozy we krwi, lepsza kontrola cukrzycy typu II),
wpływa na regenerację szpiku kostnego, co z kolei wpływa pozytywnie na składniki krwi,
poprawia wytrzymałość i siłę mięśni, kształtuje nawyk poprawnej postawy ciała,
zmniejsza dolegliwości bólowe kręgosłupa i poprawia jego ruchomość,
poprawia gibkość poprzez zwiększanie zakresu ruchu w stawach,
ogranicza przykurcze mięśniowe, zapobiega urazom i kontuzjom,
jest profilaktyką żylaków - poprawia przepływ krwi z żył kończyn dolnych do serca,
wzmacnia przeponę, poprawia dotlenienie komórek mózgowych,
pomaga w kontrolowaniu zaburzeń emocjonalnych, łagodzi depresję, lęki i stres, dzięki czemu reguluje pracę serca,
uczy prawidłowo oddychać, odprężać się i relaksować.

W zależności od trudności danej pozycji, dynamiki przejść, ale także od sprawności ćwiczącego, czy stopnia jego zaawansowania, wykonywanie poszczególnych pozycji wiąże się z różnym wydatkiem energetycznym oraz z różnym tętnem treningowym. Jednak, aby zachować prozdrowotny charakter ćwiczeń jogi jako formy aktywności fizycznej należy wykonywać ćwiczenia na poziomie umiarkowanej intensywności (intensywność ćwiczeń na poziomie 5-6 w skali 0-10), przynajmniej przez 30 minut treningu jogi.

Ułożenie i pracę ciała w pozycjach jogi (asanach) rozważa się w odniesieniu do trzech płaszczyzn ruchu: strzałkowej, czołowej i poprzecznej. W każdej asanie dąży się do optymalnego ułożenia ciała uświadamiając sobie położenie poszczególnych jego części w stosunku do siebie oraz względem podłoża, co dzieje się dzięki receptorom czucia głębokiego. Podczas trwania w asanie optymalnym będzie osiowe ustawienie poszczególnych części ciała, zachowanie symetrii w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej oraz wydłużenie kręgosłupa z zachowaniem prawidłowych krzywizn przednio-tylnych i odpowiedniego ułożenia miednicy w płaszczyźnie strzałkowej.

Ćwiczenia hatha jogi są nielicznymi ćwiczeniami z zakresu rekreacji ruchowej, głęboko oddziałującymi na nasze ciało, które można wykonywać bez względu na wiek, płeć czy poziom sprawności fizycznej. Zbliżone do ćwiczeń jogi działanie na narząd ruchu mają ćwiczenia korekcyjne. Inne formy rekreacyjnej aktywności fizycznej rzadko łączą w sobie tak wiele różnorodnych korzyści jak ćwiczenia hatha jogi, które oddziałują nie tylko na układ ruchu, układ krążeniowo-oddechowy czy sprawność metaboliczną, ale również na psychikę.

Bibliografia:

Małgorzata Grabara, Janusz Szopa "Joga akademicka i technki relaksacyjne w kontekście prozdrowotnej aktywności fizycznej i kontroli stresu"