Ośmiostopniowa ścieżka jogi klasycznej

„Właściwe środki są równie ważne, jak świadomość celu”

B.K.S. Iyengar „Światło jogi”

Joga klasyczna – czyli jaka?

Naukowcy i nauczyciele w obecnie istniejących ośrodkach zajmujących się jogą uważają, że objaśnienie czym jest klasyczna joga indyjska można znaleźć w Jogasutrach. Jest to zbiór aforyzmów przypisywanych Patańdżalemu (indyjskiemu filozofowi), który powstał około I-II w. p.n.e. Jogasutry Patańdżalego są podstawowym tekstem jogi klasycznej. W nich zostały zawarte doświadczenia wielu pokoleń osób praktykujących ten system ćwiczeń psychofizycznych. W Jogasutrach jogę rozumie się jako powściągnięcie zjawisk świadomości (czitty, sutra I.2) . W skład świadomości empirycznej (czitty) wchodzą:

- świadomość intuicyjna (buddhi) – umożliwia ona poznanie rozróżniające i akty wolicjonalne,

- świadomość „ja” (asmita),

- umysł (manas) – który przetwarza dane zmysłowe w pojęcia.

Opanowanie tych składników świadomości empirycznej jest techniką zmniejszania stresu występującego u współczesnych ludzi.

W skład Jogasutr wchodzą 4 księgi:

_ Księga I: O smamadhi, czyli o skupieniu,

- Księga II: o sadhanie, czyli o drodze dojścia do jogi,

- Księga II: O wibhuti, czyli nadludzkich (jogicznych) mocach,

- Księga IV: O kajwalii, czyli absolutnej wolności.

W nich opisany został ośmiostopniowy trening psychosomatyczny, który poprawia jakość życia, a jego elementy mogą być wykorzystane jako ćwiczenia zmniejszające stresy emocjonalne i problemowe.

Stopnie jogi

Patańdżali w swym dziele wymienia osiem stopni na ścieżce jogi, które prowadzą jogina do spełnionego życia:

1. Yama – uniwersalne przykazania moralne, w tym:

- ahimsa – niekrzywdzenie – niedokuczliwość w stosunku do jakiejkolwiek istoty, w jakikolwiek sposób i kiedykolwiek;

- satya – umiłowanie (trzymanie się) prawdy. Umysł i mowa mają być zgodne z tym, co się

poznało, a w szczególności mowa nie powinna być zakłamana lub błędnie ujmująca poznanie;

- asteya – niekradzenie. To nie porządanie przedmiotów, ale również w psychicznym sensie – niezachłanność;

- brahmacarya – opanowanie pożądliwości zmysłowej, najczęściej rozumiana jako wstrzemięźliwość,

- aparigraha – nieposiadanie. W sferze psychiki rozumiane jako nieprzywiązanie do przedmiotów i do świata, a zewnętrznie – jako cnota ubóstwa.

2. Niyama – zasady postępowania dotyczące samodyscypliny, na które składają się:

- śauca – oczyszczanie. Zdobywanie czystości zarówno zewnętrznej, jak i wewnętrznej – czystość umysłu, mowy i ciała;

- santosa – zadowolenie. Ćwiczenie się w stanie akceptacji siebie, innych, otaczającego świata, sytuacji;

- tapas – dyscyplina prowadząca do samorealizacji, asceza;

- svadhyaya – rozmyślanie, poznanie siebie, samokształcenie. To studiowanie nauki o wyzwoleniu, samoobserwacja i autorefleksyjność;

- iśvara-pranidhana – skupienie się na naszej świadomości, jaźni.

3. Asany – pozycje ciała, które pierwotnie służyły przede wszystkim medytacji. Asana powinna być stabilna i wygodna, by można było trwać w niej w bezruchu przez dłuższy czas i osiągnąć stan koncentracji i relaksacji.

4. Pranayama – rytmiczna kontrola oddechu. Słowo prana ma wiele znaczeń - oznacza oddech, oddychanie, życie, witalność, wiatr, energia i siła. Oznacza również duszę, jako przeciwieństwo ciała. Ayama znaczy długość, rozszerzanie się, rozciąganie lub powstrzymywanie.

 5. Pratyahara – wycofanie i wyzwolenie umysłu spod dominacji zmysłów i zewnętrznych obiektów. Zmysły zostają poddane kontroli, bo jeśli człowiek ulega im – jest zgubiony. Natomiast jeśli oddech jest rytmicznie sterowany, zmysły zamiast zajmować się zewnętrznymi obiektami, kierują się do wnętrza.

6. Dharana – koncentracja, związanie świadomości z przedmiotem (jego bierny odbiór), przykucie uwagi do przedmiotu. Umysł musi być uprzednio uspokojony, by taki stan całkowitego zaabsorbowania był możliwy.

 7. Dhyana – medytacja, kontemplacja, jednostajność biernego odbioru. Jogin trwa w stanie świadomości, nie ocenia, lecz obserwuje.

8. Samadhi – stan nadświadomości osiągnięty w wyniku głębokiej kontemplacji, w którym jogin jednoczy się z obiektem swej kontemplacji. Skupienie, w którym wierne odbicie rzeczywistości wypełnia świadomość.

Efektami cząstkowymi wg jogi są:

- Zdobycie moralnej stabilności, wytworzenie na poziomie społecznym właściwych harmonijnych relacji z otoczeniem,

- zapanowanie nad pragnieniami oraz lękami,

- osiągnięcie i kultywowanie stanu wewnętrznej równowagi i zadowolenia.

Bibliografia:

1. B.K.S. Iyengar "Światło jogi"

2. M. Grabara, J. Szopa "Joga akademicka i techniki relaksacyjne w kontekście prozdrowotnej aktywności fizycznej i kontroli stresu"